"დიდი ძმა" - როგორ იყენებს ჩინეთი სახის ამომცნობ კამერებს კონტროლის დასამყარებლად
2018 წლის მარტში, ჩინეთში გაუქმდა შეზღუდვა, რომელიც სახალხო რესპუბლიკის თავმჯდომარის პოსტზე ერთი ადამიანის ყოფნას მაქსიმუმ ორი ვადით განსაზღვრავდა. ამრიგად, კომპარტიის მოქმედმა თავმჯდომარემ და ქვეყნის ერთპიროვნულმა მმართველმა სი ძინპინმა კიდევ უფრო გაიმყარა მის ხელთ არსებული ძალაუფლება და მოქმედების მეტი თავისუფლება მიიღო.
სი ძინპინი გახდება პირველი თავმჯდომარე, რომელიც მაო ძედუნის შემდეგ, ამ პოსტს განუსაზღვრელი ვადით დაიკავებს. კონსტიტუციური აკრძალვის გაუქმებამ სი ძინპინს მისცა სრული თავისუფლება, იმოქმედოს თავისი შეხედულებისამებრ და შექმნას მისთვის სასურველი სახელმწიფოს მოდელი.
გასულ ათწლეულებში განხორციელებული რეფორმების შედეგად ჩინეთი მსოფლიოს ერთ-ერთ წამყვან ეკონომიკად იქცა. ქვეყნის ეკონომიკური წარმატება მოსახლეობის მნიშვნელოვანმა ნაწილმა საკუთარ თავზე იგრძნო და ცხოვრების დონეც მნიშვნელოვნად ამაღლდა. მიუხედავად ეკონომიკური აღმავლობისა, ჩინეთში ოდნავადაც არ გაზრდილა პიროვნულ და პოლიტიკურ თავისუფლებებზე ხელმისაწვდომობის დონე.
საქმე ისაა, რომ ქვეყნის პოლიტიკური სივრცე ერთპარტიულია. ქვეყანაში არ არსებობს არც ერთი სხვა პარტია, კომუნისტურის გარდა. კომპარტია ქვეყნის პოლიტიკური ცხოვრების ერთადერთი აქტორი და მწარმოებელია.
თუკი მხედველობაში არ მივიღებთ ეკონომიკურ თავისუფლებას, რომელიც ჩინეთის მოქალაქეებმა კაპიტალისტური სისტემაზე გადასვლის შედეგად მიიღეს, სამოქალაქო თავისუფლების თვალსაზრით ჩინეთი კვლავ იმ დონეზეა, რომელზეც მაო ძედუნის მმართველობის დროს იყო.
უახლოეს წლებში ჩინეთის მოქალაქეების პირადი თავისუფლება, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო შეიზღუდება. ამ ვარაუდის საფუძველი ჩინეთში მიმდინარე რეფორმებია. სახელმწიფო სულ უფრო ხშირად იყენებს ტექნოლოგიურ პროგრესს და ხელოვნურ ინტელექტს საკუთარი ძალაუფლებისა და მოქალაქეებზე უფრო მეტი კონტროლის დასამყარებლად.
ჩინეთის ტერიტორიაზე არ ოპერირებენ ისეთი კომპანიები, როგორებიცაა: Facebook და Google მაგრამ, ჩინეთის მოქალაქეებს შეუძლიათ, ისარგებლონ ჩინური სოციალური ქსელით, სახელად WeChat ან ჩინური საძიებო სისტემით სახელად Baidu. ამ და ყველა სხვა ჩინური ინტერნეტ თუ ტექნოლოგიური კომპანიის უკან სახელმწიფო დგას.
ინტერნეტის მოქმედების არეალი და თავისუფლება ჩინეთში საკმაოდ შეზღუდულია. ჩინეთის ხელისუფლება უკვე მრავალი წელია, ცდილობს თავის კონტროლს დაუქვემდებაროს ინტერნეტი და ქსელში გავრცელებული ინფორმაცია.
ამის დასტურია ე.წ. ვინი პუჰის ქეისი. მთელ მსოფლიოს ბავშვებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი გმირის ფოტოების გავრცელება ჩინურ ქსელში წინა წელს აიკრძალა.
ამ აკრძალვის მიზეზი WeChat-ზე გავრცელებული გამოსახულებები გახდა, სადაც ყურადღება გამახვილებული იყო სი ძინპინსა და ვინი პუჰს შორის ფიზიკურ მსგავსებაზე.
ამ და მსგავსი გამოსახულებების გავრცელებისთვის სამართალდამცავებმა რამდენიმე ადამიანი დააპატიმრეს. სოციალურ ქსელში ხელისუფლების უმაღლესი პირების, კომუნისტური პარტიის ან იდეოლოგიის მიმართ ქილიკისა თუ კრიტიკის გამო მოქალაქეებს რამდენიმეწლიანი სასჯელი ემუქრებათ.
ჩინეთის ხელისუფლებისა გეგმები მარტო ვინი პუჰის გამოსახულებების აკრძალვით არ შემოიფარგლება.
როგორ აკონტროლებს ხელისუფლება საზოგადოებას ?
აპრილში ჩინეთის პოლიციამ შეძლო ამოეცნო და დაეპატიმრებინა ადამიანი პოპ კონცერტზე, სადაც 60 ათასი ადამიანი იმყოფებოდა. ამის საშუალება პოლიციას მას შემდეგ მიეცა, რაც მოქმედებაში ჩაეშვა სახის ამომცნობი კომპიუტერული პროგრამები. მოქალაქის სახე საკონცერტო დარბაზის შესასვლელში განთავსებულმა სპეციალურმა კამერამ ამოიცნო და მისი დაკავება პოლიციამ კონცერტის დაწყებამდე მოახერხა.
სახის ამომცნობი სპეციალური პროგრამები დღითიდღე უფრო პოპულარულია ჩინეთში. ამ ტექნოლოგიის მეშვეობით ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩინეთში ორი ათასი ადამიანი დააპატიმრეს.
ამ დროისთვის ჩინეთში სათვალთვალო კამერების ყველაზე დიდი ქსელი მოქმედებს. ჩინეთში სულ 170 მილიონი სათვალთვალო კამერაა დამონტაჟებული, ამ კუთხით ჩინეთი რეკორდსმენია, შედარებისთვის, აშშ-ში ასეთი 50 მილიონი ვიდეოკამერა არსებობს. სახელმწიფო გეგმის მიხედვით, 2020 წლისთვის დაგეგმილია კიდევ 450 მილიონი სათვალთვალო კამერის ამუშავება. ამ კამერების აბსოლუტური უმრავლესობა სახის ამომცნობი ტექნოლოგიით იქნება აღჭურვილი.
შედეგადად, 2020 წლისთვის სახელმწიფო მის ხელთ არსებული ტექნოლოგიის საშუალებით, რამდენიმე წამის განმავლობაში შეძლებს სახეზე ამოიცნოს ჩინეთის თითქმის ყოველი მოქალაქე. საუბარი 1,4 მილიარდ ადამიანზეა.
კამერები განთავსებულია საზოგადოებრივი თავშეყრის თითქმის ყოველ წერტილზე. სათვალთვალო კამერების გარდა, ჩინური პოლიცია უკვე თებერვლიდან იყენებს ე.წ. ჭკვიან სათვალეებს. გარეგნულად ეს მოწყობილობა Google Glass-ს წააგავს. ჩინელი პოლიციელების ახალი გაჯეტი დაკავშირებულია სამართალდამცავების მონაცემთა ბაზასთან. სათვალის გამოყენებისთვის საჭიროა პოლიციელმა არა უმეტეს 5 მეტრის დაშორებიდან შეხედოს ადამიანს, ამის შემდეგ სახის ამომცნობი სისტემა ავტომატურად იწყებს ძიებას და დამთხვევის პოვნის შემთხვევაში, პოლიციელს აცნობებს მოქალაქის საცხოვრებელ მისამართსა და სხვა სახის პირად ინფორმაციას. ამ ოპერაციას მხოლოდ 2-3 წუთი სჭირდება.
ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორებიცაა პეკინი და შანხაი, პოლიცია ამ კამერების მეშვეობით წესების დამრღვევ ქვეითებს გამოავლენს. იმ ადამიანების სურათები, რომლებმაც ქუჩა არასწორ დროს და არასწორ ადგილას გადაკვეთეს, ტროტუარებზე განთავსებულ სპეციალურ მონიტორებზე (ე.წ. სირცხვილის დაფაზე) გამოისახება. აღნიშნული დაფიდან საკუთარი გამოსახულების მოსაშორებლად აუცილებელია 20 იუანის ($3) გადახდა.
სახელმწიფოს, მის ხელთ არსებული ქსელის გარდა, შეუზღუდავი წვდომა აქვს სხვადასხვა კერძო კომპანიის ქსელზეც. სახის ამომცნობი სათვალთვალო კამერების ქსელით ჩინეთში აღჭურვილია თითქმის ყველა მსხვილი კომპანია, ბანკი, სასტუმრო, ტაქსი.
ამ მიმართულებით განსაკუთრებით მძიმე ვითარებაა ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში, სადაც პოპულარულია ანტისახელისუფლებო განწყობები. Bloomberg-ის ინფორმაციით, ჩინეთის ხელისუფლება უკვე იყენებს ხელოვნურ ინტელექტს უიგურ მუსლიმებზე სათვალთვალოდ. უიგურები ძირითადად ჩინეთის დასავლეთ ნაწილში, სინცზიანის ავტონომიურ ოლქში ცხოვრობენ. ამ რეგიონში მათი ხვედრითი წილი 70 პროცენტს აღემატება და, დაახლოებით, 10 მილიონს შეადგენს. ამავე რეგიონში მოქმედებს დაჯგუფება "აღმოსავლეთ თურქესტანი", რომელიც ჩინეთისგან რეგიონის სრულ დამოუკიდებლობას მოითხოვს.
2017 წლის დასაწყისში სინცზიანის რეგიონში პოლიციამ სპეციალური სისტემის გამოყენება დაიწყო, რომელიც სათვალთვალო კამერების მეშვეობით ატყობინებს პოლიციას ადგილობრივი მოსახლეების ადგილსამყოფელს. თუკი, ადგილობრივები, 300 მეტრით მაინც მოშორდებიან ე.წ. უსაფრთხო ზონებს, პოლიცია ამის შესახებ ავტომატურად იგებს. "უსაფრთხო ზონებად" მიიჩნევა მოქალაქის საცხოვრებელი და სამუშაო ადგილი, თუ კი მოქალაქე აღნიშნულ ადგილებს 300 მეტრით მაინც მოშორდა, პოლიციას აქვს უფლება, იგი დაკითხვაზე გადაიყვანოს და ბრალის წაყენებამდე დააპატიმროს.
ამის გარდა, სინცზიანის მაცხოვრებლებს ხელისუფლება ავალდებულებს, GPS-ის დამონტაჟებას ავტომობილებში, ასევე, სპეციალური სახის სკანერებზე შემოწმების გავლას სხვადასხვა სადგურსა და ბაზრობაზე.
სათვალთვალო კამერების ქსელი მხოლოდ ნაწილია იმ მთლიანი ქსელის, რომელიც მოქალაქეებზე ინფორმაციის შეგროვებისთვის და მათზე ზედამხედველობისთვის 2005 წელს შეიქმნა და Skynet-ის სახელწოდებით არის ცნობილი. ამ მიმართულებით ჩინეთს ამბიცია აქვს, ხელოვნური ინტელექტის დარგში მსოფლიო ლიდერი გახდეს.
ჩინეთის ხელისუფლების მტკიცებით, ამ მასშტაბის ფართო სათვალთვალო ქსელი და ინფორმაციის შეგროვება ქვეყანას უფრო უსაფრთხოსა და სტაბილურს ხდის. კამერებს მართლაც ხშირად იყენებენ სხვადასხვა დანაშაულში მხილებული ადამიანების დასაპატიმრებლად ან თუნდაც კრიმინალის პრევენციისთვის, თუმცა ეს ყველაფერი არ არის.
რა მიზანი აქვს ხელისუფლებას ?
2020 წლისთვის ჩინეთში, დაახლოებით, 600 მილიონი სათვალთვალო კამერა იმუშავებს და მათი აბსოლუტური უმრავლესობა სახის ამომცნობი პროგრამით იქნება აღჭურვილი. მარტივად, რომ ვთქვათ ეს ნიშნავს, რომ ჩინეთის ყოველ ორ მოქალაქეზე ერთი სათვალთვალო კამერა იქნება დამონტაჟებული.
2015 წელს ჩინეთის ხელისუფლებამ დაიწყო პროექტი, რომელიც სახის ამომცნობი ტექნოლოგიის საფუძველზე სრულყოფილი მონაცემთა ბაზის შექმნას გულისხმობს. სათვალთვალო კამერების ყველაზე დიდი ქსელის შექმნა კი ამ პროექტის მხოლოდ ერთი ნაწილია.
ამ ტექნოლოგიის დახმარებით, ჩინეთის ხელისუფლებას შეეძლება შეაგროვოს და ერთიან ბაზაში მოაქციოს მოქალაქეების პირადი ინფორმაცია. რაც მთავარია, იგეგმება ხელისუფლების მიერ შეგროვებული მონაცემთა ბაზის გაერთიანება პოლიციის, ბანკების და სხვადასხვა ონლაინ-სერვისების მონაცემთა ბაზებთან.
სწორედ ამ გაერთიანებული და ყოვლისმომცველი მონაცემთა ბაზის საფუძველზე, ჩინეთის ხელისუფლება გეგმავს ე.წ. სოციალური სანდოობის რეიტინგის შემოღებას.
სოციალური სანდოობის რეიტინგში გაერთიანებული იქნება ჩინეთის უკლებლივ ყველა მოქალაქე და დაარქივდება მოსახლეობის სრული პირადი ინფორმაცია. თითოეულ მოქალაქეს თავისი ქცევის საფუძველზე მიენიჭება ქულათა გარკვეული რაოდენობა, სწორედ ამ ქულების მიხედვით გადაწყდება, შეეძლება თუ არა მოქალაქეს სხვადასხვა სერვისით სარგებლობა. მაგალითად, საზღვრის გადაკვეთა, ტურისტული ვიზის მიღება, სოციალური დახმარების აღება, იაფფასიან საბანკო კრედიტებზე განაცხადის შევსება და სხვა.
ჯერჯერობით უცნობია თუ რა სისტემით მოხდება ქულების მინიჭება, თუმცა ცნობილია, რომ სისტემა ცენტრალიზებული იქნება და ამ ოპერაციებს სახელმწიფო სტრუქტურები ჩაატარებენ.
მიუხედავად დასავლეთის კრიტიკისა, ჩინეთის ხელისუფლება გეგმების შეცვლას არ აპირებს. სულ მალე ჩინეთში 1984 წელი დადგება.
-
გადახედვაპარლამენტთან ახალგაზრდები აქციას მართავენ — რუსთაველი გადაკეტილია პარლამენტთან ახალგაზრდები აქციას მართავენ — რუსთაველი გადაკეტილია
-
გადახედვააზერბაიჯანში, "ამორალური კონტენტის" გამო, 60-მდე ტიკტოკერი დასაჯეს აზერბაიჯანში, "ამორალური კონტენტის" გამო, 60-მდე ტიკტოკერი დასაჯეს
-
გადახედვადეგნანი: ვფიქრობ, კანონის შემობრუნების მიზეზი ისაა, რომ ოცნებამ არჩევნებზე საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების მუშაობა არ დაუშვას დეგნანი: ვფიქრობ, კანონის შემობრუნების მიზეზი ისაა, რომ ოცნებამ არჩევნებზე საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების მუშაობა არ დაუშვას
-
გადახედვასაგარეოში უარყოფენ, რომ საქართველოს ელჩი გერმანიაში ბუნდესტაგში დაიბარეს — რა ვიცით საგარეოში უარყოფენ, რომ საქართველოს ელჩი გერმანიაში ბუნდესტაგში დაიბარეს — რა ვიცით
-
გადახედვაროგორი იყო უძველესი ადამიანების ევოლუცია — კვლევა როგორი იყო უძველესი ადამიანების ევოლუცია — კვლევა
-
გადახედვარაზე საუბრობს პრეზიდენტი ევროპულ მედიასთან — ზურაბიშვილის ინტერვიუები სამ ტელეარხთან რაზე საუბრობს პრეზიდენტი ევროპულ მედიასთან — ზურაბიშვილის ინტერვიუები სამ ტელეარხთან
-
გადახედვაჩახუტება ტკივილს, შფოთვასა და დეპრესიას მართლაც ამსუბუქებს — კვლევა ჩახუტება ტკივილს, შფოთვასა და დეპრესიას მართლაც ამსუბუქებს — კვლევა
-
გადახედვასაერთაშორისო გამჭვირვალობის სათავო ოფისი მოუწოდებს მთავრობას, გამოითხოვოს კანონპროექტი საერთაშორისო გამჭვირვალობის სათავო ოფისი მოუწოდებს მთავრობას, გამოითხოვოს კანონპროექტი
-
გადახედვატეილორ სვიფტი 19 აპრილს ახალ ალბომს უშვებს —ყველაფერი, რაც ალბომზე უნდა იცოდე ტეილორ სვიფტი 19 აპრილს ახალ ალბომს უშვებს —ყველაფერი, რაც ალბომზე უნდა იცოდე
-
გადახედვაარა, ფეისბუკი თქვენს ფოტოებს უნებართვოდ არ გამოიყენებს — რა ხდება სინამდვილეში არა, ფეისბუკი თქვენს ფოტოებს უნებართვოდ არ გამოიყენებს — რა ხდება სინამდვილეში
-
გადახედვახოაკინ ფენიქსის ნაპოლეონი საშინელებაა, მე უკეთესად ვითამაშებდი — ბრაიან კოქსი ხოაკინ ფენიქსის ნაპოლეონი საშინელებაა, მე უკეთესად ვითამაშებდი — ბრაიან კოქსი
-
გადახედვაამ აქციებმა დაგვანახეს საჭიროება და ხალხის მხარდაჭერა ამ კანონის მიმართ — შალვა პაპუაშვილი ამ აქციებმა დაგვანახეს საჭიროება და ხალხის მხარდაჭერა ამ კანონის მიმართ — შალვა პაპუაშვილი
-
გადახედვაგიორგი ჯანელიძე: კანონი გამოყენებული იქნება ბოროტად და შერჩევით, ამიტომ მოგვიწოდებენ დასავლეთიდან მისი არ მიღებისკენ გიორგი ჯანელიძე: კანონი გამოყენებული იქნება ბოროტად და შერჩევით, ამიტომ მოგვიწოდებენ დასავლეთიდან მისი არ მიღებისკენ
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ვეტო დაადო ქალთა კვოტირების გაუქმების კანონებს პრეზიდენტმა ვეტო დაადო ქალთა კვოტირების გაუქმების კანონებს
-
გადახედვაკვენტინ ტარანტინო ბოლო ფილმს, რომელშიც ბრედ პიტს უნდა ეთამაშა, აღარ გადაიღებს კვენტინ ტარანტინო ბოლო ფილმს, რომელშიც ბრედ პიტს უნდა ეთამაშა, აღარ გადაიღებს
-
გადახედვათამთა კალანდაძის ინფორმაციით, ლაზარე დღეს ან ხვალ გამოვა ციხიდან თამთა კალანდაძის ინფორმაციით, ლაზარე დღეს ან ხვალ გამოვა ციხიდან
-
გადახედვაუშუალოდ ვაჟა სირაძის მითითებით რამდენიმე პოლიციელმა შემათრია, მირტყამდნენ გამეტებით, ერთი ნეკნი მაქვს მოტეხილი — ელისაშვილი უშუალოდ ვაჟა სირაძის მითითებით რამდენიმე პოლიციელმა შემათრია, მირტყამდნენ გამეტებით, ერთი ნეკნი მაქვს მოტეხილი — ელისაშვილი
-
გადახედვაქოაჩელას მუსიკალურ ფესტივალზე ლანა დელ რეისა და ბილი აილიშის დუეტი შედგა — ვიდეო ქოაჩელას მუსიკალურ ფესტივალზე ლანა დელ რეისა და ბილი აილიშის დუეტი შედგა — ვიდეო
-
გადახედვამარიამ დოლიძე: საშინელი ტკივილები მაქვს, გამაყუჩებლის გარეშე ვერ ვძლებ მარიამ დოლიძე: საშინელი ტკივილები მაქვს, გამაყუჩებლის გარეშე ვერ ვძლებ
-
-
კომენტარები