5 თაღლითური სქემა — როგორ ავირიდოთ თავი კიბერდამნაშავეების ხრიკებისგან?
თუ სხვადასხვა ვებგვერდის დათვალიერებისას უეცრად დიდი თანხა "მოგიგია", ან თუ მეილზე კომპანიები საჩუქრის შესახებ გწერენ და თან პერსონალურ მონაცემებსაც გთხოვენ, ესე იგი კიბერდანაშაულის პოტენციური მსხვერპლი ყოფილხარ. გამომდინარე იქიდან, რომ ტექნიკა და ინტერნეტი ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია, კიბერდანაშაულიც ყოველდღიურად ვითარდება და ახალ-ახალ ფორმებს იძენს.
არ დაგავიწყდეს, რომ კიბერდამნაშავეების ამოცნობა არც ისე მარტივი საქმეა და ჩვენს მოსატყუებლად ისინი საკმაოდ ბევრ ხერხს იყენებენ. რადგან კიბერდანაშაულისგან არავინაა დაზღვეული, სტატიაში 5 ყველაზე გავრცელებულ თაღლითურ სქემას გიზიარებთ და იმასაც გირჩევთ, თუ როგორ უნდა აარიდოთ თავი კიბერთაღლითების ხრიკებს.
სქემა №1 — ვებგვერდზე განთავსებულ შენს ნივთს ყიდულობენ ან უძრავ ქონებას ქირაობენ
როცა WhatsApp-სა და Viber-ში ინტერნეტში განთავსებული ნივთის შესახებ შეკითხვას გწერენ, ალბათ, ეს ამბავი ნაკლებად გაკვირვებს. თუმცა ამ ტიპის კიბერდანაშაულის დროს, ინტერნეტთაღლითები ბარათის მონაცემებს გთხოვენ და არა ანგარიშის ნომერს, რათა ნივთის ყიდვა შეძლონ და თანხა ჩარიცხონ. რეალურად კი, ისევ პირადი მონაცემების გაგებასა და მითვისებას ცდილობენ.
იგივე ხდება, როცა უძრავი ქონების გაყიდვა ან გაქირავება გვსურს და ვებგვერდებზე ჩვენს საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ვუთითებთ. კიბერთაღლითები კი სწორედ ამას იყენებენ და თანხის ჩასარიცხად ბარათის მონაცემებს ან პირდაპირ გთხოვენ, ან ვითომ ბანკის გზავნილის ბმულს გიგზავნიან, რომელიც პირადი მონაცემების შევსებას ითხოვს. ორივე შემთხვევაში თუ მათ ინსტრუქციებს მიჰყვები, მახეში მარტივად გაებმები.
რჩევა:
კარგად დააკვირდი შეტყობინების შინაარს და გახსოვდეს, რომ გაყიდული ნივთის საფასურის მისაღებად მხოლოდ ანგარიშის ნომრის გაზიარებაა საჭირო და არა — ბარათის ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის. გარდა ამისა, თუ Mymarket-ით სარგებლობ, უნდა იცოდე, რომ მას არ აქვს მომსახურება ან ვებგვერდი, სადაც ნივთის გასაყიდად ბარათის მონაცემების — მისი 16-ნიშნა ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის შეყვანა დაგჭირდება. აქ ვაჭრობისთვის მხოლოდ ანგარიშის ნომერი დაგჭირდება და თუ ვინმე პირად მონაცემებს გთხოვს, ესე იგი კიბერდანაშაულის შემთხვევასთან გაქვს საქმე.
ასევე, არასდროს გადახვიდე საეჭვო ბმულებზე და რაც მთავარია, არ შეიყვანო შენი პირადი მონაცემები! თუ შეტყობინების ავტორის ინსტრუქციას მიჰყვები, ის შენს პირად მონაცემებს მოიპოვებს, და მიითვისებს შენს იდენტობას. ისევ გახსოვდეს, რომ თანხის ჩასარიცხად საბანკო ანგარიშის ნომერი სრულიად საკმარისია!
სქემა №2 — ნაცნობი კომპანია გთხოვს, რომ უსაფრთხოებისთვის პაროლი განაახლო
ასეთ დროს ის კომპანია, რომლითაც მანამდეც გისარგებლია, ტელეფონზე ან სხვა სოციალურ ქსელებში SMS გწერს და გთხოვს, რომ პაროლი დაუყოვნებლივ უნდა განაახლო. ამისთვის კი კონკრეტულ ბმულს გიგზავნის და გადასვლას გთხოვს. არ არის რთული მისახვედრი, რომ ბმულზე გადასვლითა და პაროლის შეცვლით მთელ ინფორმაციას თაღლითებს აძლევ.
რჩევა:
დააკვირდი იმ კომპანიის სახელს, რომლისგანაც შეტყობინებას იღებ. კიბერდანაშაულის დროს კომპანიის დასახელება მხოლოდ ერთი სიმბოლოთი განსხვავდება რეალური კომპანიის სახელისგან, რაც რთული შესამჩნევია. იგივე ხდება მათ მიერ გამოგზავნილი ვებგვერდის ბმულის შემთხვევაშიც — გაყალბებული ვებგვერდის მისამართი შეიძლება მხოლოდ ერთი სიმბოლოთი განსხვავდებოდეს რეალურისგან.
სქემა №3 —საოცნებო ნივთს ნაცნობ ვებგვერდზე ძალიან იაფად გთავაზობენ
ერთი შეხედვით, ამაში უცნაური არაფერია და კიბერთაღლითები სწორედ ამით სარგებლობენ. ისინი ცნობილი ვებგვერდების მსგავს ვერსიებს ძალიან მარტივად ქმნიან, რომლებზეც სინამდვილეში არაფერი იყიდება. მომხმარებელი სასურველი ნივთის შესაძენად თანხას რიცხავს, რეალურად კი არაფერს ყიდულობს.
რჩევა:
ონლაინვაჭრობისას თანხის გადახდამდე ყველაფერი დეტალურად უნდა შეამოწმო. მაგალითად, ონლაინ მაღაზია Mymarket.ge ქართულ ბაზარზე საკმაოდ ცნობილია, თუმცა თაღლითები მიმსგავსებულ ვებგვერდებს ქმნიან და მომხმარებლებს ატყუებენ. კარგად დააკვირდი ვებგვერდის მისამართს, რადგან გარეგნული მსგავსების მიუხედავად, ერთი ან რამდენიმე ასო მაინც იქნება შეცვლილი.
თუ Mymarket.ge-ის მსგავს ვებგვერდზე ტრანსპორტირების სერვისისთვის ბარათის მონაცემებს გთხოვენ, მაშინ კიბერთაღლითობას აქვს ადგილი. რეალურად, Mymarket.ge-ზე ხელმისაწვდომია მეორადი ნივთების ტრანსპორტირების სერვისი, თუმცა მის გამოსაყენებლად ბარათის ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის (CVV) ჩაწერა საჭირო არაა.
სქემა №4 — უცხოური ნომერი გირეკავს და კანონდარღვევისთვის ჯარიმის გადახდას გთხოვს
სატელეფონო ზარები პირადი მონაცემებისა და ფულის გამოძალვის ერთ-ერთი საშუალებაა. როცა უცხოური ნომერი გირეკავს და კანონდარღვევის შესახებ გაცნობებს, ამ დროს შენი დაბნევა და შეშინება სურთ. იმისათვის, რომ კანონდარღვევას მცირე ჯარიმით გადაურჩე, თანხის ჩარიცხვას გთავაზობენ, რეალურად კი არაფერი დაგიშავებია.
რჩევა:
გახსოვდეს, რომ მოქალაქეებს პოლიციიდან ან სახელმწიფო ორგანოდან დაკავშირებისას დაუყოვნებლივ ჯარიმის გადახდას არავინ მოსთხოვს. საუკეთესო შემთხვევაში, უცხოურ ან დაფარულ ნომერს არ უნდა უპასუხო, თუ მსგავს ზარს არ ელოდები. პასუხის შემდეგ კი, თუ მსგავს შემოთავაზებას მოისმენ, შეგიძლია ზარი მაშინვე გათიშო და მომხდარის შესახებ პოლიციას აცნობო.
სქემა №5 — ნაცნობი ორგანიზაცია გწერს, რომ მეილზე მიბმული ფაილი გადმოწერო
ერთი შეხედვით, აქ რა პრობლემა უნდა იყოს? ალბათ, საჭიროა, რომ როგორც მომხმარებელმა, მიბმული ფაილი აუცილებლად გახსნა და ამიტომაც გიგზავნიან. არა, რეალობა ეს სულაც არ არის და ფაილის გადმოწერით შენს მოწყობილობასა და პირად ინფორმაციაზე წვდომას უცხო ადამიანს აძლევ.
რჩევა:
პირველ რიგში, დააკვირდი მეილის გამომგზავნის მისამართს, რომელიც უმეტესად მხოლოდ რამდენიმე სიმბოლოთი განსხვავდება რეალური ორგანიზაციის მეილისგან. ამასთანავე, არასდროს გახსნა მეილზე მიბმული საეჭვო ფაილები და არც საეჭვო ბმულებზე გადახვიდე. თუ მეილს საეჭვოდ ჩათვლი, ყოველთვის შეგიძლია კომპანიას ნომრის ან იმ მეილის მეშვეობით დაუკავშირდე, რომელიც ოფიციალურ გვერდებზე აქვს მითითებული და გაარკვიო, შეტყობინება მათ ეკუთვნოდათ თუ არა.
-
გადახედვადაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA დაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA
-
გადახედვადღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას დღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას
-
გადახედვავდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება ვდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას როგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას
-
გადახედვაGPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა GPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა
-
გადახედვასააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს სააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს
-
გადახედვაშესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს შესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს
-
გადახედვაოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს! ოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს!
-
გადახედვაკვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ კვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ
-
გადახედვალავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია" ლავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია"
-
გადახედვადეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე დეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე
-
გადახედვავახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება ვახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება
-
გადახედვახაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით ხაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით
-
გადახედვარა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა რა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა
-
გადახედვაახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება ახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება
-
-
გადახედვატაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს ტაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს
-
გადახედვარატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები რატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები
-
გადახედვასაფრანგეთმა აზერბაიჯანიდან კონსულტაციებისთვის ელჩი გაიწვია საფრანგეთმა აზერბაიჯანიდან კონსულტაციებისთვის ელჩი გაიწვია
-
გადახედვაოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI ოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI
-
გადახედვასადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა სადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა
კომენტარები